(trang 98)
Khi đọc văn bản dưới đây, em cần chú ý những vấn đề sau:• Đặc điểm của loại văn bản. • Vấn đề chính được nói tới trong văn bản. • Ý nghĩa của việc dẫn các số liệu cụ thể trong văn bản. • Suy ngẫm của em trước những thông tin do văn bản đưa lại. |
"Thân thiện với môi trường"(1)
NGUYỄN HỮU QUỲNH HƯƠNG(2)
Vật liệu thân thiện với môi trường, sản phẩm thân thiện với môi trường, dịch vụ thân thiện với môi trường, địa điểm thân thiện với môi trường. Chào mừng các bạn đến với kỉ nguyên nơi người ta dán mác(3) “thân thiện với môi trường” lên mọi thứ nhằm mang lại những trải nghiệm tiêu dùng dễ chịu cho khách hàng.
Những năm gần đây, thị trường Việt Nam xuất hiện nhiều sản phẩm được cộp(4) mác “thân thiện với môi trường”, cách làm này có vẻ tạo thiện cảm cho người dùng, tuy nhiên, khái niệm này còn khá chung chung, và chưa thể xem là dấu hiệu chứng minh cho nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, hay sứ mệnh, tầm nhìn của nhà sản xuất. Nhưng liệu “thân thiện với môi trường” có đơn giản chỉ là sự so sánh: ống hút tre thân thiện với môi trường hơn ống hút nhựa; dùng túi vải thân thiện với môi trường hơn túi ni lông…?
Một vật liệu, sản phẩm dịch vụ, địa điểm được xem là thân thiện với môi trường có thể được xác định một cách rõ ràng qua những tiêu chí sau:
* Đối với vật liệu
Quy trình khai thác: Không gây tổn hại đến môi sinh; không tiêu hao nhiều tài nguyên và năng lượng trong quá trình khai thác.
Tính chất vật liệu: Có phân hủy được không? Thời gian phân hủy? Khả năng tái sinh, tái chế?
Giá trị sử dụng của vật liệu: Thời gian sử dụng kéo dài bao lâu?
———————————————————
(1) Tác giả dùng dấu ngoặc kép ở nhan đề nhằm lưu ý: vấn đề sẽ bàn trong văn bản liên quan đến cụm từ thân thiện với môi trường - một cụm từ thông dụng trong đời sống hiện nay nhưng có lúc được dùng chỉ như một cách quảng cáo thuần túy và không phản ánh chính xác bản chất của đối tượng nói tới.
(2) Nguyễn Hữu Quỳnh Hương sinh năm 1997 ở Bà Rịa - Vũng Tàu, là tác giả của nhiều bài báo, cuốn sách cổ vũ nhiệt thành cho “lối sống xanh”, dùng bút danh Mình là Hũ khi viết cuốn Sống xanh rồi mới sống nhanh.
(3) Mác: nhãn của sản phẩm hàng hóa dịch vụ phiên bản tiếng Việt của từ mát trong tiếng Anh.
(4) Cộp: đóng dấu (khẩu ngữ).
(trang 99)
Ví dụ: Người ta thường nói sử dụng túi vải thì thân thiện với môi trường hơn túi ni lông. Tuy nhiên, để sản xuất ra một cái túi vải thì số năng lượng tiêu hao gấp 131 làn việc sản xuất ra một cái túi ni lông. Theo Liên minh Túi tiến bộ(1), để cân đối dấu chân carbon(2) và nước của một chiếc túi vải, trung bình chúng ta cần dùng nó 131 lần. Như vậy, túi vải chỉ thân thiện hơn với môi trường khi bạn sử dụng nó nhiều và thật nhiều lần.
* Đối với sản phẩm
Quy trình khai thác, sản xuất, phân phối, sử dụng và thải loại có theo hình tròn không hay chỉ là một đường thẳng?
Ví dụ: So sánh hai sản phẩm túi ni lông và túi bột trắng 0% nhựa có khả năng phân hủy hoàn toàn. Bạn sẽ khẳng định chắc chắn túi bột sắn thân thiện hơn với môi trường vì nó phân hủy được. Nhưng liệu sự thật có như vậy?
Hãy tiếp tục trả lời câu hỏi sản phẩm này sau khi sử dụng có để lại tác hại gì cho môi trường không?
Năm 2018, nhà sản xuất Guây-vơ (Wave) tại In-đô-nê-xi-a (Indonesia) tung ra thị trường sản phẩm túi bột sắn 0% nhựa, có khả năng tan trong nước, con người và sinh vật không gặp phải ảnh hưởng gì xấu khi uống vào.
Để tạo ra túi bột sắn 0% nhựa, trước hết người ta cần dùng diện tích đất trồng rừng để trồng sắn hoặc ngô. “Năm 2014 gồm 1/4 sản lượng các loại hạt của nước Mỹ được dùng cho mục đích sản xuất nhiên liệu sinh học và nhựa PHSH(3). Nếu tiếp tục gia tăng điều này sẽ có thể gây khan hiếm và tăng giá thực phẩm”(4).
Thứ hai, việc sản xuất túi bột sắn tốn rất nhiều nước. Điều này đồng nghĩa với việc một lượng lớn tài nguyên thiên nhiên sẽ bị tiêu hao. Chính vì vậy, sản xuất này không hề thân thiện như chúng ta nghĩ.
Thứ ba, túi bột sắn có thời gian sử dụng khá thấp. Theo nhà sản xuất thì túi bột sắn sẽ giữ độ trong 2 năm nếu bảo quản kín trong một chiếc túi ni lông, nếu mỗi túi ni lông ra thì việc bảo quản chỉ kéo dài 6 tháng. Như vậy, nếu lượng sản xuất quá nhiều chưa tiếp cận được người tiêu dùng thì số sản phẩm đó sẽ mất đi công năng về cơ bản người tiêu dùng khó chấp nhận sản phẩm này vì giá thành của nó rất cao.
———————————————————
(1) Liên minh Túi tiến bộ: một liên minh hoạt động ở Mỹ (về sau được đổi tên là Liên minh Túi nhựa tái chế Hoa Kỳ), ủng hộ và tiếp thị cho hoạt động sản xuất túi nhựa trong bối cảnh nhận thức của người tiêu dùng về việc bảo vệ môi trường đã được nâng cao.
(2) Dấu chân carbon: lượng khí nhà kính (chủ yếu là carbon dioxide) thải vào khí quyển do một hoạt động cụ thể nào đó của con người.
(3) PHSH: viết tắt là cụm từ phân hủy sinh học.
(4) Nguồn: https://www.ecoamenities.vn/nhung-dieu-can-biet-ve-nhua-phan-huy-sinh-hoc.html.
(trang 100)
Sau khi được nhập từ In-đô-nê-xi-a về Việt Nam thì giá bán lẻ của chiếc túi bột trắng xấp xỉ 5 000 đồng một chiếc.
* Đối với dịch vụ hay không gian thân thiện
Ví dụ 1: Nếu một quán cà phê có không gian cực kì thân thiện với môi trường đưa ra cam kết 100% nói không với đồ nhựa dùng một lần, nhưng:
- Quán vẫn mặc sức dùng điều hoà nhiệt độ bất kể đêm ngày.
- Không có cam kết về vấn đề phân loại và xử lí rác thải từ quá trình chế biến mỗi ngày.
- Quân sử dụng vô tư các sản phẩm dùng một lần từ giấy, bã mía.
Đó chưa phải là một dịch vụ thân thiện với môi trường thực sự.
Ví dụ 2: Khi nói đến du lịch sinh thái, người ta thường cho rằng đây là mô hình giúp con người có được sự kết nối với thiên nhiên, giúp con người tìm được sự bình yên, thư thái, thiên nhiên trong lành, xanh mát. Nhưng dường như đó chỉ là cách nói một chiều. Bởi không phải mô hình du lịch sinh thái nào cũng đem lại cho môi trường những “quyền lợi" tương xứng. Trái lại, nhiều mô hình du lịch “du sinh thái” chỉ là sự chiếm dụng tài nguyên và thải ra môi trường hàng tấn rác thải nhựa. tăng cường sức khoẻ khi về với
Bạn có cảm thấy yên tâm khi mua một sản phẩm chỉ vì bao bì của nó ghi chữ “có thể tái chế" bạn có cảm tình với một nhãn hàng chỉ vì họ cam kết “không thử nghiệm trên động vật, và có bao giờ bạn vì tin rằng ống hút cỏ bàng có khả năng phân huỷ nên mặc sức sử dụng? Thân thiện hơn chất liệu nhựa không có nghĩa là thân thiện với môi trường. Không có điều gì thật sự thân thiện với môi trường nếu nó không phải là một vòng tuần hoàn do thiên nhiên tạo ra. Nhưng ít nhất chúng ta vẫn đang nỗ lực nhằm giảm bớt những tác động xấu lên môi trường. Là một người tiêu dùng, hãy nhận thức rõ về mỗi hành động của mình và luôn nhắc nhớ, chúng ta cần nỗ lực để sống giảm rác từng chút một.
(Mình là Hũ, Sống xanh rồi mới sống nhanh, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2020, tr.22 - 25)
