I – HƯỚNG DẪN CHUNG
1. Những nội dung cần chú ý
Ôn lại những nội dung đã được hướng dẫn ôn tập ở cuối học kì I. Chú trọng ôn tập các nội dung sau đây ở học kì II :
a) Về Văn học
Giá trị nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm, đoạn trích đã học ở học kì II:
– Phần văn học Việt Nam : Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài) ; Vợ nhặt (Kim Lân); Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành) ; Những đứa con trong gia đình (Nguyễn Thi) ; Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu) ; Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ) và một số văn bản nhật dụng.
– Phần văn học nước ngoài : Thuốc (Lỗ Tấn), Số phận con người (M. Sô-lô-khốp), Ông già và biển cả (Ơ. Hê-minh-uê).
− Lí luận văn học : Giá trị văn học và tiếp nhận văn học.
b) Về Tiếng Việt
– Nhân vật giao tiếp
– Thực hành về hàm ý
– Phong cách ngôn ngữ hành chính.
c) Về Làm văn
– Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi
– Rèn luyện kĩ năng mở bài và kết bài trong bài văn nghị luận
– Diễn đạt trong văn nghị luận
– Phát biểu tự do
– Văn bản tổng kết.
2. Cách ôn tập và làm bài kiểm tra
(Tham khảo phần Hướng dẫn chung ở bài Kiểm tra tổng hợp cuối học kì I.)
II – GỢI Ý ĐỀ BÀI
(Thời gian làm bài 90 phút, không kể thời gian giao đề.)
Phần trắc nghiệm (3 điểm)
1. Nội dung nào sau đây không phải là biểu hiện của tính nhân đạo trong truyện ngắn Vợ nhặt?
A – Trân trọng niềm khát khao tổ ấm gia đình
B – Ca ngợi tình thương yêu giữa những người nghèo khổ
C – Xây dựng một tình huống đặc biệt : vui mà tội nghiệp, mừng mà vừa tủi vừa lo
D – Xót thương trước tình cảnh thê thảm của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám
2. Câu nào sau đây nêu đúng và đầy đủ chủ đề truyện ngắn Vợ nhặt ?
A – Truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân kể về người vợ “nhặt được” của Tràng.
B – Truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân không chỉ miêu tả tình cảnh thê thảm của người nông dân trong nạn đói năm 1945 mà còn khẳng định bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của họ.
C – Truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân thể hiện niềm khát khao tổ ấm gia đình và tình yêu thương đùm bọc lẫn nhau của những người nông dân trước Cách mạng.
D – Truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân nói về tình cảnh thê thảm của người nông dân trong nạn đói năm 1945.
3. Thành công chủ yếu về nghệ thuật của truyện Vợ chồng A Phủ thể hiện ở những phương diện nào ?
A – Khắc hoạ tính cách nhân vật ; tạo màu sắc và phong vị dân tộc
B – Khắc hoạ tính cách nhân vật ; xây dựng tình huống truyện
C – Khắc hoạ tính cách nhân vật ; miêu tả tâm lí nhân vật
D – Tạo màu sắc và phong vị dân tộc ; xây dựng tình huống truyện
4. Đặc điểm nào dưới đây không thể hiện màu sắc sử thi trong tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành ?
A – Đề cập tới vấn đề cơ bản nhất, có ý nghĩa sống còn của đất nước – cuộc kháng chiến chống Mĩ giành độc lập cho dân tộc
B – Xây dựng các nhân vật anh hùng quyết chiến đấu, hi sinh vì độc lập tự do của đất nước
C – Thể hiện tinh thần lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ
D – Tạo dựng một bức tranh hoành tráng về thiên nhiên và con người
5. Nhận định nào sau đây đúng và đầy đủ ?
Hình tượng rừng xà nu trong truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Trung Thành có ý nghĩa tượng trưng cho :
A – Sức sống tuyệt vời của thiên nhiên Việt Nam
B – Cuộc đấu tranh bất khuất của dân làng Xô Man và các dân tộc Tây Nguyên
C – Sự bất lực của bom đạn đế quốc Mĩ
D – Cuộc sống đau thương nhưng kiên cường bất khuất của các dân tộc Tây Nguyên nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung
6. Trong truyện Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu có chi tiết : Sau cuộc nói chuyện với “người đàn bà”, có “một cái gì vừa mới vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện vùng biển”. Theo anh (chị), nhân vật Đẩu đã hiểu ra điều gì ?
A – Cuộc sống còn quá nhiều khó khăn của người dân chài vùng biển
B – Sự nhẫn nhục, cam chịu của người phụ nữ lao động vùng biển
C – Tình thương yêu vô bờ của người mẹ đối với những đứa con của mình
D − Không thể đơn giản, sơ lược trong việc nhìn nhận cuộc sống và con người
7. Câu nào sau đây nêu chính xác và đầy đủ chủ đề truyện Số phận con người của nhà văn Nga M. Sô-lô-khốp?
A – Truyện Số phận con người thể hiện sự tàn bạo của chiến tranh phát xít.
B – Truyện Số phận con người thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những số phận chịu nhiều mất mát trong chiến tranh.
C – Truyện Số phận con người thể hiện khát vọng vươn lên làm chủ số phận của con người.
D – Truyện Số phận con người thể hiện bản lĩnh kiên cường và nhân hậu của con người Xô viết.
8. Dòng nào sau đây không nêu đặc điểm thể hiện sự trong sáng của tiếng Việt ?
A – Tính chuẩn mực, có quy tắc
B – Sự không lai căng, pha tạp
C − Tính lịch sự, văn hoá trong lời nói
D – Sự phong phú, sinh động về từ ngữ, âm thanh
9. Đoạn văn sau có những đặc sắc gì về diễn đạt ?
Tôi quyết rằng trong lịch sử thi ca Việt Nam chưa bao giờ có một thời đại phong phú như thời đại này. Chưa bao giờ người ta thấy xuất hiện cùng một lúc một hồn thơ rộng mở như Thế Lữ, mơ màng như Lưu Trọng Lư, hùng tráng như Huy Thông, trong sáng như Nguyễn Nhược Pháp, ảo não như Huy Cận, quê mùa như Nguyễn Bính, kì dị như Chế Lan Viên... và thiết tha, rạo rực, băn khoăn như Xuân Diệu.
(Hoài Thanh – Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam, Sđd)
A – Dùng từ chính xác, độc đáo ; viết văn giàu hình ảnh
B – Viết văn giàu hình ảnh ; sử dụng các phép tu từ lặp cú pháp, liệt kê
C – Dùng từ chính xác, độc đáo ; sử dụng các phép tu từ lặp cú pháp, liệt kê
D – Viết văn giàu hình ảnh ; sử dụng các phép tu từ chêm xen, liệt kê
10. Đoạn văn sau đây sử dụng phép tu từ nào ?
Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc. Chúng nó bắn, đã thành lệ, mỗi ngày hai lần, hoặc buổi sáng sớm và xế chiều, hoặc đứng bóng và sẩm tối, hoặc nửa đêm và trở gà gáy. Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa úa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn.
(Nguyễn Trung Thành, Rừng xà nu)
A – Lặp cú pháp, liệt kê
B – Lặp cú pháp, chêm xen
C – Liệt kê, chêm xen
D − Lặp cú pháp, liệt kê, chêm xen
11. Đọc đoạn trích sau và cho biết vì sao lập luận đưa ra lại bị phe đối lập bác lại ?
[..] Năm 1990 trong cuộc thi hùng biện châu Á về luận đề “Loài người chung sống hoà bình là lí tưởng có thể thực hiện”, phía phản bác là đội Đại học Đài Loan, số 2 nói : “Dựa vào số liệu thống kê, từ năm 1945 đến nay, mỗi ngày có 12 cuộc chiến xảy ra, bao gồm các cuộc chiến tranh quốc tế hay nội chiến lớn nhỏ. Xin hỏi mọi người, đó là trạng thái hoà bình chăng?".
Về việc này, đội bảo vệ là Đại học Nam Kinh, số 3 phản bác : “... Đội bạn nói rằng từ 1945 đến nay, mỗi ngày nổ ra 12 cuộc chiến tranh. Các số này nêu ra không chính xác. Sự thực là những năm 60 tổng cộng đã nổ ra khoảng 30 cuộc chiến, còn đến những năm 80 thì cả thảy nổ ra chưa đến 10 cuộc. Điều này chẳng nói lên một xu thế hoà hoãn hay sao ?”.
(Theo Triệu Truyền Đống, Phương pháp biện luận,
Nguyễn Quốc Siêu biên dịch, NXB Giáo dục, 1999)
A – Luận cứ không đầy đủ
B – Luận cứ không chính xác
C − Luận cứ không tiêu biểu
D − Luận cứ mâu thuẫn
12. Đoạn văn sau chủ yếu sử dụng thao tác lập luận nào ?
Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn thì càng thấy sáng. Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy. Có người chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của Lục Vân Tiên, và hiểu Lục Vân Tiên khá thiên lệch về nội dung và về văn, còn rất ít biết thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, khúc ca hùng tráng của phong trào yêu nước chống bọn xâm lược Pháp lúc chúng đến bờ cõi nước ta cách đây một trăm năm!
(Phạm Văn Đồng, Nguyễn Đình Chiểu,
ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc)
A – Chứng minh
C – Giải thích
B – So sánh
D − Phân tích
Phần tự luận (7 điểm – Chọn một trong hai đề)
Đề 1
1. Giới thiệu khái quát về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Vợ chồng A Phủ. (2 điểm)
2. Phân tích giá trị nghệ thuật của việc xây dựng tình huống truyện trong truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân. (5 điểm)
Đề 2
1. Giới thiệu khái quát về tác giả Ơ. Hê-minh-uê và tác phẩm Ông già và biển cả. (2 điểm)
2. “Có ba điều trong cuộc đời mỗi người nếu đi qua sẽ không lấy lại được : thời gian, lời nói và cơ hội.”
Nêu suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên. (5 điểm)
