1. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới.
Bác Phô gái, dịu dàng, đặt cành cau lên bàn, ngồi xổm ở xó cửa, gãi tai, nói với ông lí :
– Lạy thầy, nhà con thì chưa cất cơn, mấy lại sợ thầy mắng chửi, nên không dám đến kêu. Lạy thầy, quyền phép trong tay thầy, thầy tha cho nhà con, đừng bắt nhà con đi xem đá bóng vội.
– Ồ, việc quan không phải thứ chuyện đàn bà của các chị !
(Nguyễn Công Hoan, Tinh thần thể dục)
Câu hỏi:
a) Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin, cầu khẩn ; ông lí đã đáp lại bằng hành động nói như thế nào ?
b) Lời đáp của ông lí có hàm ý gì ? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ.
A – Bộc lộ quyền uy của mình
B – Thể hiện sự từ chối quyết liệt, mạnh mẽ lời van xin của bác Phô gái
C –Biểu lộ thái độ mỉa mai, giễu cợt cách suy nghĩ kiểu đàn bà
D – Tất cả các phương án trên
2. Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới.
Khi hắn ngừng nói đã được một lúc khá lâu, Từ mới làm như chợt nhớ:
– Có lẽ hôm nay đã là mồng hai, mồng ba tây rồi, mình nhỉ?
– À phải ! Hôm nay mồng ba... Giá mình không hỏi tôi thì tôi quên... Tôi phải đi xuống phố.
Từ nhắc khéo :
– Hèn nào mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã đến...
Hộ sầm mặt lại:
– Tiền nhà... tiền giặt tiền thuốc. tiền nước mắm... Còn chịu tất ! Tháng vừa rồi tiêu tốn quá, mới mồng mười đã hết tiền. May mà còn có đất mua chịu được.
(Nam Cao, Đời thừa)
Câu hỏi :
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ là hỏi về thời gian hay còn có hàm ý gì khác ?
b) Câu nhắc khéo (ở lượt lời thứ hai) của Từ thực chất có hàm ý nói với Hộ ý về điều gì ?
c) Ở cả hai lượt lời, Từ tránh nói trực tiếp đến những vấn đề “cơm áo gạo tiền”. Hãy phân tích tác dụng của cách nói trên.
3. Đọc lại bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh và cho biết lớp nghĩa tường minh và lớp nghĩa hàm ý của bài thơ là gì. Hàm ý được thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào ? Hàm ý mang lại tác dụng và hiệu quả nghệ thuật như thế nào cho tác phẩm văn học ?
4. Qua các bài tập thực hành về hàm ý, anh (chị) thấy cách nói có hàm ý trong những ngữ cảnh cần thiết mang lại tác dụng gì đối với hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ ? Chọn câu trả lời đúng và đầy đủ.
A – Có hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc hơn cách nói trực tiếp, tường minh
B – Thể hiện được sự tế nhị, khéo léo và tính lịch sự trong giao tiếp ngôn ngữ ; giữ được thể diện của các nhân vật trong giao tiếp
C – Tạo ra những lời nói hàm súc, nói được nhiều hơn những điều mà từ ngữ thể hiện ; hơn nữa, người nói có thể không phải chịu trách nhiệm về hàm ý, vì hàm ý là do người nghe suy ra
D – Tuỳ từng ngữ cảnh mà hàm ý có một hay một số tác dụng đó
5. Chọn cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi : “Cậu có thích truyện Chí Phèo của Nam Cao không ?”.
– Rất thích.
– Ai mà chẳng thích ?
– Hàng chất lượng cao đấy !
– Thích nhất trong các truyện ngắn Việt Nam.
– Xưa cũ như trái đất rồi!
– Ví đem vào tập đoạn trường
Thì treo giải Nhất chi nhường cho ai ?
