Yêu cầu cần đạt
Phân biệt một số giai đoạn phát triển chính của con người (tuổi ấu thơ, tuổi dậy thì, tuổi trưởng thành,...).
Hoạt động mở đầu
| Hãy nêu một số đặc điểm về vóc dáng, sức khoẻ, độ tuổi của các thành viên trong gia đình em. |
1. Các giai đoạn phát triển của con người
Hoạt động khám phá
Quan sát hình 1, đọc thông tin và cho biết sự phát triển của con người chia làm mấy giai đoạn, độ tuổi của mỗi giai đoạn đó.
Từ khi được sinh ra, con người sẽ trải qua các giai đoạn phát triển chính bao gồm tuổi ấu thơ, tuổi vị thành niên, tuổi trưởng thành và tuổi già.
a) Tuổi ấu thơ (từ lúc mới sinh đến 9 tuổi)
b) Tuổi vị thành niên (từ 10 đến 19 tuổi)
c) Tuổi trưởng thành (từ 20 đến 60 tuổi)
d) Tuổi già (trên 60 tuổi)
(Nguồn: Tổ chức Y tế Thế giới WHO và Luật Người cao tuổi năm 2009)
Hình 1
Hoạt động luyện tập, vận dụng
Hãy cho biết các thành viên trong gia đình em đang ở giai đoạn nào.
2. Tuổi ấu thơ (từ lúc mới sinh đến 9 tuổi)
Hoạt động khám phá
Quan sát hình 2, đọc thông tin và cho biết:
- Tuổi ấu thơ có thể chia thành những giai đoạn nào?
- Nhận xét sự thay đổi của trẻ ở tuổi ấu thơ.
a) Dưới 1 tuổi
Trong khoảng 6 tháng đầu, nguồn dinh dưỡng chính của trẻ là sữa mẹ. Trẻ tăng nhanh về chiều cao, cân nặng. Gần 1 tuổi trẻ có thể đứng vững và bắt đầu tập đi.
b) Từ 1 đến dưới 3 tuổi
Trẻ mọc đủ răng sữa, có thể ăn thức ăn cứng dần và đa dạng hơn, bắt đầu biết nói, đi vững và chạy nhảy.
c) Từ 3 đến 5 tuổi
Ngôn ngữ của trẻ phát triển; tham gia được các hoạt động như vẽ, nặn, dán,... Chiều cao, cân nặng tăng chậm hơn.
d) Từ 6 đến 9 tuổi
Răng sữa dần được thay thế bằng răng vĩnh viễn. Trẻ có thể tự làm những việc chăm sóc bản thân. Hoạt động học tập giữ vai trò chủ đạo.
Hình 2. Các giai đoạn phát triển ở tuổi ấu thơ
Hoạt động luyện tập, vận dụng
1. Ghép ô chữ về các giai đoạn phát triển trong tuổi ấu thơ với mô tả đặc điểm phù hợp dưới đây.
| 1. Dưới 1 tuổi | a) Có đủ răng sữa. |
| 2. Từ 1 đến dưới 3 tuổi | b) Răng sữa bắt đầu được thay thế bằng răng vĩnh viễn. |
| 3. Từ 3 đến 5 tuổi | c) Nói rõ, tham gia được các hoạt động như xé, dán, vẽ,... |
| 4. Từ 6 đến 9 tuổi | d) Thức ăn chủ yếu là sữa mẹ và các thức ăn mềm. |
2. Tìm hiểu thông tin, thu thập một số hình ảnh ở các giai đoạn trong tuổi ấu thơ của em và giới thiệu với các bạn theo gợi ý:
- Tuổi của em trong ảnh.
- Những việc em có thể làm ở độ tuổi trong mỗi ảnh.
- Bố mẹ và người thân đã chăm sóc em lúc đó như thế nào?
3. Tuổi vị thành niên (từ 10 đến 19 tuổi)
Hoạt động khám phá
1. Đọc thông tin và cho biết một số đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi vị thành niên.
Tuổi vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang người lớn với sự phát triển mạnh mẽ về thể chất, tinh thần. Tuổi dậy thì thì nằm trong giai đoạn đầu của tuổi vị thành niên. Khi dậy thì, cơ thể tăng cường tiết hoóc-môn sinh dục dẫn đến nhiều thay đổi về ngoại hình, sinh lí, tâm lí, các mối quan hệ xã hội,...
2. Quan sát hình 3, đọc thông tin và cho biết một số thay đổi của nam và nữ ở tuổi dậy thì.
Nam và nữ
• Chiều cao tăng rất nhanh.
• Cơ quan sinh dục phát triển.
• Xuất hiện lông nách, lông mu.
• Gia tăng tiết chất nhờn ở da, mùi cơ thể thay đổi, xuất hiện mụn trứng cá.
• Chú ý nhiều về ngoại hình.
• Quan tâm, để ý bạn khác giới.
• Tính cách thay đổi, tâm trạng buồn vui thất thường, độc lập hơn trong suy nghĩ và hành động nhưng vẫn phải phụ thuộc cha mẹ.
+ Nữ:
• Vú, hông, xương chậu phát triển.
• Xuất hiện kinh nguyệt,…
+ Nam:
• Xuất hiện râu.
• Ngực nở rộng hơn.
• Giọng nói trầm hơn (vỡ giọng).
• Có hiện tượng xuất tinh,…
Hình 3. Một số thay đổi của nam và nữ ở tuổi dậy thì
Hoạt động luyện tập, vận dụng
Tìm hiểu trong thực tế, sách, báo,… và chia sẻ về vai trò của con người ở tuổi vị thành niên.
Em có biết?
Tuổi bắt đầu dậy thì ở nữ thường sớm hơn ở nam. Tuổi dậy thì ở nữ có thể bắt đầu từ 8 đến 13 tuổi, ở nam từ 9 đến 14 tuổi.
4. Tuổi trưởng thành (từ 20 đến 60 tuổi)
Hoạt động khám phá
Quan sát hình 4, đọc thông tin và cho biết:
- Một số đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi trưởng thành.
- Vai trò của người trưởng thành trong gia đình và xã hội.
Ở tuổi trưởng thành có thể phát triển và hoàn thiện về thể chất, tâm lí. Trong độ tuổi này, con người có thể lập gia đình, sinh con, chịu trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Người trưởng thành là lực lượng chủ yếu tham gia các hoạt động lao động, sản xuất trong xã hội.
Hình 4
Hoạt động luyện tập, vận dụng
Tìm hiểu, chia sẻ về công việc và đóng góp của một người trưởng thành trong gia đình em đối với gia đình và xã hội.
5. Tuổi già (trên 60 tuổi)
Hoạt động khám phá
Quan sát hình 5, đọc thông tin và cho biết:
- Một số đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi già.
- Vai trò của người già trong gia đình và xã hội.
Khi con người bước vào tuổi già, sức khỏe, sự nhạy bén của các giác quan, trí nhớ,... giảm dần nhưng vẫn tiếp tục đóng góp cho gia đình và xã hội. Tuy nhiên, để giữ gìn sức khỏe, kéo dài tuổi thọ, người già nên tham gia các hoạt động phù hợp, kết hợp rèn luyện thân thể.
Hình 5
Hoạt động luyện tập, vận dụng
1. Chỉ ra những đặc điểm nổi bật phân biệt con người ở các giai đoạn phát triển khác nhau của cuộc đời.
2. Chia sẻ một số việc em có thể làm để thể hiện sự quan tâm, chăm sóc với những thành viên trong gia đình (hình 6).
Hình 6
Em đã học
• Các giai đoạn phát triển chính của con người bao gồm tuổi ấu thơ, tuổi vị thành niên, tuổi trưởng thành và tuổi già.
• Con người ở mỗi giai đoạn có những đặc điểm phát triển đặc trưng về thể chất, tâm lí và có vai trò, trách nhiệm khác nhau đối với gia đình và xã hội.
Em có thể
1. Xác định được những thành viên trong gia đình em đang ở giai đoạn phát triển nào của con người.
2. Thực hiện được một số việc làm để thể hiện sự quan tâm, chăm sóc với những thành viên trong gia đình.
