- Nêu được ở mức độ đơn giản một số đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí.
- Trình bày được ví dụ về biến đổi trạng thái của chất.
Trong truyện ngụ ngôn Ê-dốp, để uống được nước, một con quạ cố gắng gắp từng viên sỏi thả vào chiếc bình chứa nước. Theo em, con quạ có thể uống được nước không? Vì sao?
Hình 1
1. Đặc điểm của chất ở trạng thái rắn, lỏng, khí
1. Sắp xếp các chất: muối ăn, hơi nước, nhôm, ni-tơ, nước uống, dầu ăn, giấm ăn, ô-xi, thuỷ tinh (ở nhiệt độ bình thường) vào vị trí thích hợp theo bảng gợi ý dưới đây.
| Trạng thái rắn | Trạng thái lỏng | Trạng thái khí |
| ? | ? | ? |
Hình 2
2. - Bơm cùng một lượng khí vào hai quả bóng bay khác nhau (hình 2). Quan sát hình và cho biết chất ở trạng thái khí có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó.
- Quan sát hình 3 và nhận xét vị trí của ruột bom tiêm cố định hay thay đổi khi bon tiêm chứa cùng một lượng không khí. Từ đó rút ra kết luận: chất ở trạng thái khí chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định.
Hình 3
3. Rót vào ống đong 100 ml nước, sau đó đồ toàn bộ nước trong ống đong vào bình tam giác (hình 4). Quan sát hình và cho biết:
- Chất ở trạng thái lòng có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó?
- So sánh lượng nước trong ống đong và bình tam giác. Từ đó, rút ra kết luận: chất ở trạng thái lỏng chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định.
Hình 4
4. Quan sát hình 5 và cho biết viên đó có hình dạng xác định hay có hình dạng của vật chứa nó.
Hình 5
- Thả lần lượt viên đó vào cốc ở hình 6a và cốc ở hình 6b. Quan sát hình 6.
+ Nhận xét mực nước trước và sau khi thả viên đó. Giải thích.
+ So sánh lượng nước dâng lên ở hai cốc (hình 6a, 6b) sau khi thả viên đó.
Từ đó rút ra kết luận: chất ở trạng thái rắn chiếm khoảng không gian xác định hay không xác định.
Hình 6
1. Người ta đã vận dụng đặc điểm nào của chất ở trọng thái rắn trong trò chơi xếp hình ở hình 7?
2. Con quạ trong hoạt động mở đầu đã làm gì để nước động lên trong bình? Lượng nước đăng lên thể hiện rõ đặc điểm nào của chất ở trạng thái rắn?
Hình 7
2. Sự biến đổi trọng thái của chất
1. Thí nghiệm tìm hiểu sự biến đổi trọng thái (sự chuyển thể) của nến.
Chuẩn bị: nến vụn, 1 bát sứ chịu nhiệt, 1 đũa thuỷ tinh, 1 kiềng sắt, 1 lưới tản nhiệt, 1 cốc nến, 1 bật lửa.
Lưu ý: Cẩn thận khi làm thí nghiệm với lửa, không chạm tay vào vật nóng.
Tiến hành:
- Cho một ít nến vụn vào bát sử và đặt bát lên kiếng sốt có lưới tản nhiệt (hình 8a).
- Đốt nến và đun nóng bát sử đến khi nến trong bát chảy lông (hình 8b).
- Tắt nến, để nguội bát sứ và dùng đũa thuỷ tình đẩy nhẹ lớp nến trong bát (hình 8c).
Quan sát và nhận xét sự biến đổi trọng thái của nến vụn dưới tác dụng của nhiệt.
Hình 8
2. Đọc thông tin và mô tả sự biến đổi trọng thái của cồn trong quá trình sử dụng.
Cồn là chất lỏng, dễ bay hơi ở nhiệt độ phòng, thường được sử dụng để sát trùng trong y tế.
3. Nêu ví dụ mà em biết về sự biến đổi trọng thái của chất trong đời sống hằng ngày.
Em có biết?
Ở nhiệt độ rất thấp, khí ô-xi chuyển thành dạng lỏng và được nạp vào bình chứa. Bình ô-xi này thường được dùng trong y tế để hỗ trợ bệnh nhân có vấn đề về hô hấp (hình 9). Khi sử dụng, ô-xi lỏng trong bình sẽ chuyển thành khí để bệnh nhân có thể hít thở.
Hình 9
1. Giải thích vì sao người ta sử dụng cồn là thành phần chính trong nước rửa tay khô.
2. Đọc thông tin và giải thích vì sao trong tương lai gấu Bắc Cực có thể không còn nơi để sinh sống.
Nhiệt độ trung bình của Trái Đất đang lông lên do tình trạng ô nhiễm không khí. Sự thay đổi nhiệt độ này khiến băng ở Bắc Cực lan ra (hình 10). Nếu quá trình này tiếp diễn trong thời gian dài thì gấu Bắc Cực có thể biến mất trong tương lai, vì không còn nơi để sinh sống.
Hình 10
Em đã học
- Các chất có thể tồn tại ở trạng thái rắn, lỏng hoặc khí.
- Chất ở trạng thái rắn thường có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian xác định.
- Chất ở trạng thái lòng không có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian xác định.
- Chất ở trạng thái khí không có hình dạng xác định và chiếm khoảng không gian không xác định (chiếm toàn bộ không gian bên trong vật chứa).
- Ở nhiệt độ phù hợp, chất có thể biến đổi từ trạng thái này sang trạng thái khác.
Em có thể
Vận dụng sự biến đổi trọng thái của chất để tạo các hình dạng khác nhau từ nến.
Hình 11
