Sau bài học này, em sẽ:
- Kể được tên một số phương tiện hỗ trợ học tập môn Lịch sử và Địa lý: bản đồ, lược đồ, biểu đồ, tranh ảnh, hiện vật, nguồn tư liệu,...
- Sử dụng được một số phương tiện môn học vào học tập môn Lịch sử và Địa lý.
KHỞI ĐỘNG
Hai bạn trong hình đang trao đổi về nội dung gì? Hãy kể tên một số phương tiện học tập môn Lịch sử và Địa lí mà em biết.
KHÁM PHÁ
1. Bản đồ, lược đồ
Quan sát các hình 1, 2, em hãy:
- Đọc tên bản đồ, lược đồ và cho biết bảng chú giải thể hiện những đối tượng nào.
- Chỉ một nơi có độ cao trên 1 500 m ở hình 1.
- Chỉ hướng tiến quân của quân Hai Bà Trưng ở hình 2.
Bản đồ là hình vẽ thu nhỏ một khu vực hay toàn bộ bề mặt Trái Đất theo một tỉ lệ nhất định.
Hình 1. Bản đồ địa hình phần đất liền Việt Nam
Lược đồ là hình vẽ thu nhỏ một khu vực theo một tỉ lệ nhất định, có nội dung giản lược hơn bản đồ.
Hình 2. Lược đồ khởi nghĩa Hai Bà Trưng năm 40
Các bước sử dụng bản đồ, lược đồ:
Hình 3. Sơ đồ các bước sử dụng bản đồ, lược đồ
2. Bảng số liệu, biểu đồ, trục thời gian
- Em hãy đọc bảng diện tích và số dân của một số tỉnh, thành phố nước ta năm 2020.
- Quan sát hình 4, em hãy cho biết tỉnh/thành phố nào có diện tích lớn nhất.
- Quan sát hình 5, em hãy giới thiệu các mốc thời gian gắn liền với sự kiện lịch sử tương ứng của Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975.
Bảng số liệu là tập hợp các số liệu về các đối tượng được sắp xếp một cách khoa học.
BẢNG DIỆN TÍCH VÀ SỐ DÂN CỦA MỘT SỐ TỈNH, THÀNH PHỐ NƯỚC TA NĂM 2020
(Nguồn: Tổng hợp từ Niên giám thống kê Việt Nam 2021)
Biểu đồ là hình vẽ thể hiện trực quan các số liệu.
Hình 4. Biểu đồ diện tích của một số tỉnh, thành phố nước ta năm 2020.
Trục thời gian là một đường thẳng thể hiện chuỗi các sự kiện lịch sử theo trình tự thời gian.
Hình 5. Trục thời gian thể hiện một số sự kiện tiêu biểu của lịch sử Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975
Các bước sử dụng bảng số liệu, biểu đồ, trục thời gian:
Hình 6. Sơ đồ các bước sử dụng bảng số liệu, biểu đồ, trục thời gian
3. Hiện vật, tranh ảnh
Quan sát các hình 7, 8, em hãy:
- Mô tả mũi tên đồng Cổ Loa.
- Mô tả bức ảnh cánh đồng Phong Nậm.
Hiện vật lịch sử là những di tích, đồ vật,... trong quá khứ của con người còn lưu lại đến ngày nay.
Hình 7. Mũi tên đồng Cổ Loa
Tranh ảnh lịch sử, địa lý là những hình ảnh được vẽ hoặc chụp về các nhân vật, địa điểm, hiện vật, sự kiện lịch sử, đối tượng địa lý gắn với không gian cụ thể,...
Hình 8. Cánh đồng Phong Nậm (tỉnh Cao Bằng)
Các bước sử dụng hiện vật, tranh ảnh:
Hình 9. Sơ đồ các bước sử dụng hiện vật, tranh ảnh
LUYỆN TẬP
1. Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện một số phương tiện học tập môn Lịch sử và Địa lý theo gợi ý hình bên.
2. Tìm ví dụ trong sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý 4 về các phương tiện học tập môn học: bản đồ, lược đồ, bảng số liệu, hiện vật, tranh ảnh, trục thời gian (mỗi phương tiện lấy hai ví dụ).
VẬN DỤNG
Hãy cùng bạn thực hành sử dụng một phương tiện học tập môn Lịch sử và Địa lí.
