Sau bài học này, em sẽ:
- Xác định được vị trí địa lí của vùng Đồng bằng Bắc Bộ trên bản đồ hoặc lược đồ.
- Nêu được một trong những đặc điểm thiên nhiên (ví dụ: địa hình, sông ngòi,...) của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
- Trình bày được một số thuận lợi và khó khăn của địa hình, sông ngòi đối với sản xuất và đời sống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
- Đưa ra được một số biện pháp bảo vệ thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
KHỞI ĐỘNG
Hãy mô tả những điều em quan sát được về thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ qua hình 1.
Hình 1. Một góc vùng Đồng bằng Bắc Bộ
KHÁM PHÁ
1. Vị trí địa lí
Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy:
- Xác định vị trí của vùng Đồng bằng Bắc Bộ trên lược đồ.
- Kể tên những vùng tiếp giáp với vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Vùng Đồng bằng Bắc Bộ được bồi đắp bởi phù sa của hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình. Vùng này tiếp giáp với vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, vùng Duyên hải miền Trung và vịnh Bắc Bộ.
2. Đặc điểm thiên nhiên
a) Địa hình
Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy nêu đặc điểm địa hình của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Địa hình vùng Đồng bằng Bắc Bộ tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình dưới 25 m. Đồng bằng có dạng hình tam giác và vẫn tiếp tục mở rộng về phía biển.
Hình 2. Lược đồ địa hình vùng Đồng bằng Bắc Bộ
b) Khí hậu
Đọc thông tin, em hãy cho biết:
- Nhiệt độ và lượng mưa trung bình năm của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
- Các mùa trong năm của vùng.
Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới gió mùa với nhiệt độ trung bình năm trên 23°C. Mùa đông lạnh, ít mưa. Mùa hạ nóng, mưa nhiều. Lượng mưa trung bình năm từ 1600 mm đến 1800 mm.
c) Sông ngòi
Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy kể tên và xác định trên lược đồ một số sông lớn ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình với nhiều nhánh là sông Đáy, sông Đuống, sông Luộc, sông Trà Lý.... toà khắp vùng. Hệ thống sông cung cấp cho vùng lượng nước và phù sa lớn.
Hình 3. Đoạn sông Đày chảy qua tỉnh Hà Nam
d) Đất và sinh vật
Đọc thông tin và quan sát các hình 4, 5, em hãy:
- Cho biết tên loại đất chính ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
- Nêu đặc điểm của sinh vật tự nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Vùng Đồng bằng Bắc Bộ chủ yếu là đất phù sa màu mỡ. Ở ven biển, đất phèn, đất mặn ít màu mỡ hơn.
Sinh vật tự nhiên của vùng rất phong phú nhưng chịu tác động mạnh mẽ bởi con người. Hiện nay, nhiều loài động, thực vật tự nhiên được bảo vệ trong các khu bảo tồn thiên nhiên (vườn quốc gia và khu dự trữ sinh quyền,...).
3. Một số thuận lợi và khó khăn của vùng Đồng bằng Bắc Bộ
Đọc thông tin, em hãy nêu những thuận lợi và khó khăn của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Đồng bằng Bắc Bộ có vị trí địa lí thuận lợi cho việc giao lưu, trao đổi hàng hoá với các vùng khác. Địa hình của vùng bằng phẳng thuận lợi cho giao thông, sinh hoạt và sản xuất của người dân. Vùng có hệ thống sông ngòi dày đặc cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất, phát triển giao thông đường thuỷ.
Tuy nhiên, vào mùa đông nhiệt độ của vùng xuống thấp ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng, vật nuôi và sức khoẻ của con người. Vào mùa hạ, mưa nhiều, nước sông dâng cao, thường gây ra ngập lụt.
4. Bảo vệ thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ
Đọc thông tin và quan sát các hình 6, 7, em hãy cho biết một số biện pháp để bảo vệ thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
Thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ đang có một số vấn đề cần quan tâm là: đất bạc màu, nguồn nước ô nhiễm, sinh vật tự nhiên bị suy giảm,... Hiện nay, biến đổi khí hậu càng làm gia tăng những tác động tiêu cực tới thiên nhiên của vùng.
Để bảo vệ thiên nhiên và ứng phó với biến đổi khí hậu cần thực hiện đồng thời nhiều biện pháp. Một số biện pháp là: sử dụng phân bón hữu cơ, xử lí nước thải, phân loại rác và bỏ rác đúng nơi quy định, trồng cây, thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên, giáo dục và tuyên truyền bảo vệ thiên nhiên....
LUYỆN TẬP
Hoàn thành bảng sau vào vở:
ĐẶC ĐIỂM, ẢNH HƯỞNG CỦA YẾU TỐ TỰ NHIÊN VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG VÀ SẢN XUẤT
VẬN DỤNG
Tìm hiểu và giới thiệu về một con sông ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.
