Viết
(trang 27)
Tóm tắt văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài
Để trình bày ngắn gọn nội dung chính của một văn bản, phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu,.... người ta thường sử dụng thao tác tóm tắt văn bản. Ở bài học này, em sẽ học cách tóm tắt một văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài, đảm bảo trung thành với nội dung chính của văn bản gốc.
Yêu cầu đối với văn bản tóm tắt:
- Phản ánh đúng nội i dung của văn bản gốc:.
- Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc.
- Sử dụng các từ ngữ quan trọng của văn bản gốc.
- Đáp ứng được những yêu cầu khác nhau về độ dài của văn bản tóm tắt.
Phân tích bài tóm tắt tham khảo
Tóm tắt văn bản Sơn Tinh, Thuỷ Tinh trong Ngữ văn 6, tập hai
Văn bản 1
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái xinh đẹp tên là Mị Nương. Sơn Tình – chúa miền non cao và Thuỷ Tình – chúa miền nước thẳm đều đến cầu hôn Mị Nương. Sơn Tình mang đầy đủ lễ vật đến trước theo đúng yêu cầu của nhà vua và rước được Mị Nương về. Thuỷ Tĩnh nổi giận, dâng nước đánh Sơn Tĩnh ròng rã mấy tháng nhưng bị thua, đành rút quân.
(Nhóm biên soạn)
Văn bản 2
(trang 28)
Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái xinh đẹp tên là Mị Nương. Nhà vai muốn kiên cho con một người chống thật xứng đáng. Một hôm, có hai chúng trại đến của hồn một người là Sơn Tình - chúa miền hơn cao, một người là Thuỷ Tinh - chân miền nước thấm. Cả hai tài giỏi ngang nhau nên nhà vua không biết lựa chọn ai Nhà vua bên phán rằng hôm sau ai đem lễ vật đến trước sẽ được enis Mi Nương. Lễ vật gồm một trăm văn cơm nếp, một trăm nếp bánh chưng và với chín ngà, gà chín cạn, ngon chân hồng mao, mỗi thứ một đôi. Hôm sau, Sơn Tình đem đầy đủ lễ vật đến trước, rước được Mị Nương về. Thuý Tình đến sau, không lấy được vợ, nổi giản đùng đừng đem quân đuổi đinh để cướp Mị Nương. Thuỷ Tình bỏ mưa gọi gió, đăng που sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tình. Nhưng Sơn Tình không hề nao mùng mà bốc từng quả đổi, đời từng đây núi chặn dòng nước là Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng, sức của Thuỷ Tình đã đuổi nên đành chịu thua. Hằng năm, Thuý Tình vẫn dâng nước là đánh Sơn Tình nhưng đều thất bại.
(Nhóm biên soạn)
Thực hành viết theo các bước
1. TRƯỚC KHI TÓM TẮT (trang 28)
a. Đọc kĩ văn bản gốc
Muốn tóm tắt một văn bản, cần đọc kĩ để hiểu đúng nội dung của văn bản.
b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt
- Xác định nội dung cốt lõi của toàn văn bản.
- Tìm ý chính của từng phần hoặc đoạn và xác định quan hệ giữa các phần hoặc các đoạn trong văn bản.
- Tìm các từ ngữ quan trọng của văn bản.
- Ghi ra giấy những ý chính của văn bản.
Ví dụ: Khi tóm tắt văn bản Bầy chim chia với, em cần thực hiện các bước sau:
- Xác định đúng nội dung cốt lõi của văn bản: chuyện hai anh em Mên và Mon di đò ra bãi cát giữa sông để cứu tổ chim sắp bị ngập nước và xúc động khi chứng kiến cảnh đàn chim bé bỏng "bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên".
| Mục đích viết Trình bày ngắn gọn nội dung chính của một văn bản để lưu giữ làm tài liệu hoặc chia sẻ với người đọc. Người đọc Thấy cô, bạn bè và những người quan tâm đến văn bản. |
- Tim các từ ngữ quan trọng của văn bản.
- Ghi ra giấy những ý chính của văn bản.
Ví dụ: Khi tóm tắt văn bản Bấy chim chìa vôi, em cần thực hiện các bước sau:
- Xác định đúng nội dung cốt lõi của văn bản: chuyện hai anh em Mên và Mon đi đò ra bãi cát giữa sông để cứu tổ chim sắp bị ngập nước và xúc động khi chứng kiến cảnh đàn chim bé bỏng "bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên".
(trang 29)
- Xác định các phần trong văn bản: theo dõi các phần của văn bản trong sách giáo khoa (đã được đánh số thứ tự).
- Tìm ý chính của từng phần: có thể dùng sơ đồ truyện để ghi lại ý chính của văn bản. Khi tóm tắt văn bản tự sự, cần quan tâm đến bối cảnh, nhân vật và sự việc tiêu biểu. Tham khảo sơ đồ sau:
c. Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt
- Xác định ý lớn và ý nhỏ của văn bản gốc.
- Tuỳ theo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt mà lựa chọn ý lớn hay ý nhỏ từ văn bản gốc. Chẳng hạn, khi tóm tắt văn bản tự sự, để có văn bản tóm tắt ngắn gọn, cần chú ý lựa chọn các sự việc chính; còn để văn bản tóm tắt có dung lượng lớn hơn, cần mở rộng các sự việc bằng những chi tiết tiêu biểu trong văn bản gốc.
2 VIẾT VĂN BẢN TÓM TẮT
- Sắp xếp các ý chính của văn bản gốc theo một trình tự hợp lí.
- Dùng lời văn của em kết hợp với những từ ngữ quan trọng trong văn bản gốc để viết văn bản tóm tắt.
- Chú ý bảo đảm yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt.
3 CHỈNH SỬA
Rà soát, tự chỉnh sửa văn bản tóm tắt của em theo những gợi ý trong bảng sau:
| Yêu cầu | Gợi ý chỉnh sửa |
| Nội dung đúng với văn bản gốc. | Lược bỏ các thông tin không có trong văn bản gốc và những ý kiến bình luận của người tóm tắt (nếu có). |
| Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc. | Bổ sung những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc (nếu thiếu); lược bớt các chỉ tiết thừa, không quan trọng (nếu có). |
| Sử dụng những từ ngữ quan trọng của văn bản gốc. | Bổ sung những từ ngữ quan trọng có trong văn bản gốc (nếu thiếu). |
| Đáp ứng được những yêu cầu khác nhau về độ dài. | Rút gọn hoặc phát triển văn bản tóm tắt để bảo đảm yêu cầu về độ dài. |
| Bảo đảm yêu cầu về chính tả và diễn đạt. | Rà soát lỗi chính tả và diễn đạt (dùng tử, đặt câu,..). Chỉnh sửa nếu phát hiện lỗi. |
