Trang 122
Học xong bài này, em sẽ:
• Biết sử dụng sơ đồ để mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
• Trình bày được hiện tượng mùa và ngày – đêm dài ngắn theo mùa.
| Cảnh vật thiên nhiên trên Trái Đất thay đổi theo mùa. Bằng hiểu biết của mình, em hãy nêu một số đặc điểm thiên nhiên của từng mùa ở địa phương em. Bài học này sẽ cho em biết tại sao trên Trái Đất có các mùa và hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa. |
1. Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Thời gian chuyển động một vòng của Trái Đất quanh Mặt Trời là 365 ngày 6 giờ
(21 tháng 3)
23°27 0° 23°27' (22 tháng 12)
(23 tháng 9)
23°27 0° 23°27' (22 tháng 6)
Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một gốc khoảng 66°33′
Hình 1. Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời
Em có biết?
Thời gian Trái Đất chuyển động một vòng quanh Mặt Trời là 365 ngày 6 giờ. Vì vậy, cứ sau ba năm có 365 ngày, sẽ có một năm có 366 ngày. Năm đó gọi là năm nhuận. Trong năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày.
? Quan sát hình 1, em hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, theo gợi ý:
- Hình dạng quỹ đạo chuyển động.
- Hướng chuyển động.
- Thời gian chuyển động hết một vòng.
- Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động.
Trang 123
2. Hệ quả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
a) Mùa trên Trái Đất
Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng và không đồi hướng dẫn đến bán cầu Bắc và bán cầu Nam luân phiên ngả về phía Mặt Trời.
Bán cầu nào ngả về phía Mặt Trời sẽ có góc chiếu của tia sáng mặt trời lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt; khi ấy là mùa nóng của bán cầu đó. Cùng lúc, bản cầu không ngà về phía Mặt Trời có góc chiếu của tia sáng mặt trời nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt, khi ấy là mùa lạnh của bán cầu đó.
Hình 2. Góc chiếu của tia sáng mặt trời tới Trái Đất
Trong thực tế, hiện tượng mùa có sự khác biệt theo vĩ độ.
Ở các vĩ độ cao (đới lạnh) quanh năm lạnh.
Ở các vì độ thấp (đới nóng) quanh năm nóng.
ĐỚI LẠNH
ĐỚI ÔN HOÀ
ĐỚI NÓNG
ĐỚI ÔN HOÀ
ĐỚI LẠNH
Ở các vĩ độ trung bình (đới ôn hoà), một năm chia thành 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông.
Hình 3. Sự khác biệt về mùa theo vĩ độ
1. Dựa vào hình 1, 2 và thông tin trong mục 2, cho biết
- Vào ngày 22 tháng 6, bán cầu Bắc đang là mùa gì, bán cầu Nam đang là mùa gì. Tại sao?
- Vào ngày 22 tháng 12, bán cầu Bắc đang là mùa gi, bán cầu Nam đang là mùa gì. Tại sao?
2. Dựa vào hình 2, nêu sự khác nhau về thời gian diễn ra mùa của hai bán cầu. Dựa vào hình 3, nêu sự khác nhau về hiện tượng mùa theo vĩ độ.
Trang 124
Em có biết?
Xích đạo là nơi quanh năm có độ dài thời gian ban ngày và thời gian ban đêm bằng nhau. Trong khi đó, ở cực trong năm có 6 tháng là ngày và 6 tháng là đêm.
b) Hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa
Trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, do trục Trái Đất nghiêng và không đồi hướng nên độ dài thời gian ban ngày và thời gian ban đêm có sự thay đổi theo mùa và theo vĩ độ.
Quan sát hình 4, ta thấy: ngày 22 tháng 6, bán cầu Bắc đang là mùa nóng, có ngày dài đêm ngắn. Cùng lúc, ở bán cầu Nam đang là mùa lạnh, có ngày ngắn đêm dài. Ngày 22 tháng 12 hiện tượng diễn ra ngược lại.
Hình 4. Độ dài ban ngày và ban đêm trên Trái Đất
? Dựa vào hình 4, hãy hoàn thành bàng vào vở theo mẫu sau:
| Thời gian / Địa điểm | Ngày 22 tháng tháng 6 | Ngày 22 tháng tháng 12 | ||
| Mùa | So sánh độ dài ngày - đêm | Mùa | So sánh độ dài ngày - đêm | |
| Bán cầu Bắc | ||||
| Bán cầu Nam | ||||
| Luyện tập và Vận dụng 1. Hãy trình bày hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa trên Trái Đất. 2. Nghỉ hè năm nay, bố cho Nam đi du lịch ở Ô-xtrây-li-a. Nam không hiểu tại sao bố lại dặn chuẩn bị nhiều đồ ẩm để làm gì. Em hãy giải thích cho Nam. |
