I – MỞ ĐẦU BÀI HỌC
Trong quá trình phát triển của cách mạng, Đảng và Nhà nước luôn kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, đoàn kết dân tộc với đoàn kết quốc tế nên đã giành được những thắng lợi to lớn. Hiện nay, trong xu thế hoà bình, hợp tác, phát triển, Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện đường lối đổi mới, mở cửa để phát triển đất nước.
Vậy Đảng và Nhà nước ta đã đề ra chính sách đối ngoại như thế nào để phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ?
Học xong bài này, học sinh cần:
– Hiểu được vai trò, nhiệm vụ, nguyên tắc và những phương hướng cơ bản của chính sách đối ngoại.
– Biết vận dụng chính sách đối ngoại trong hoạt động của mình.
– Xác định được trách nhiệm công dân đối với chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.
II – NỘI DUNG BÀI HỌC
1. Vai trò, nhiệm vụ của chính sách đối ngoại
Trong xu thế hiện nay, chính sách đối ngoại ở nước ta có vai trò, nhiệm vụ gì ?
Nước ta là một bộ phận của thế giới, vận động trong bối cảnh chung của thế giới. Vì vậy, chính sách đối ngoại có vai trò : chủ động tạo ra mối quan hệ quốc tế thuận lợi để đưa nước ta hội nhập với thế giới góp phần tạo ra điều kiện thuận lợi để phát triển đất nước, nâng cao vị thế nước ta trên trường quốc tế. Chính vì vậy, nhiệm vụ của chính sách đối ngoại ở nước ta là : Giữ vững môi trường hoà bình, tạo các điều kiện quốc tế thuận lợi cho công cuộc đổi mới, đẩy mạnh phát triển kinh tế – xã hội, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
2. Nguyên tắc của chính sách đối ngoại
Chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta được thực hiện theo những nguyên tắc sau :
– Tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
Nguyên tắc này đòi hỏi nước ta tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước khác, đồng thời nêu cao tinh thần độc lập tự chủ trong quan hệ quốc tế và làm thất bại những hành động can thiệp của các thế lực thù địch vào công việc nội bộ nước ta.
Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch Hội nghị APEC XIV đọc Tuyên bố chung
Ảnh : TTXVN
– Tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng và cùng có lợi.
Các nước trên thế giới dù lớn hay nhỏ đều có quyền sống, quyền tự do, mưu cầu hạnh phúc, phát triển. Nguyên tắc này yêu cầu nước ta tôn trọng quyền của các nước và đòi hỏi các nước tôn trọng quyền bình đắng của Việt Nam. Đồng thời, các nước tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau, hợp tác cùng có lợi.
3. Phương hướng cơ bản để thực hiện chính sách đối ngoại
Thực hiện nhất quán chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ quốc tế và xuất phát từ xu thế hoà bình, hợp tác, phát triển trên thế giới, phương hướng cơ bản của chính sách đối ngoại ở nước ta là :
– Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế trên các lĩnh vực khác. Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế, tham gia tích cực vào tiến trình hợp tác quốc tế và khu vực.
– Củng cố và tăng cường quan hệ với các đảng cộng sản, công nhân, đảng cánh tả, các phong trào độc lập dân tộc, cách mạng và tiến bộ trên thế giới, mở rộng quan hệ với các đảng cầm quyền.
– Phát triển công tác đối ngoại nhân dân. Tích cực tham gia vào các diễn đàn và hoạt động của nhân dân thế giới, góp phần vào cuộc đấu tranh chung vì hoà bình, dân chủ và tiến bộ xã hội.
– Chủ động tham gia vào cuộc đấu tranh chung vì quyền con người. Sẵn sàng đối thoại với các nước, các tổ chức quốc tế và khu vực có liên quan về vấn đề nhân quyền. Kiên quyết làm thất bại các âm mưu, hành động can thiệp vào công việc nội bộ, xâm phạm độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh và ổn định chính trị của Việt Nam.
– Đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại. Đây là một đòi hỏi khách quan của sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước nhằm phát huy nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Với tinh thần Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế, tham gia tích cực vào tiến trình hợp tác quốc tế và khu vực, nước ta sẽ ngày càng có nhiều bè bạn, tranh thủ được nhiều nguồn lực để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
4. Trách nhiệm của công dân đối với chính sách đối ngoại
Để tích cực góp phần vào việc thực hiện chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, mỗi công dân cần phải :
– Tin tưởng và chấp hành nghiêm túc chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước.
– Luôn luôn quan tâm đến tình hình thế giới và vai trò của nước ta trên trường quốc tế.
– Chuẩn bị những điều kiện cần thiết để tham gia vào các công việc liên quan đến đối ngoại như rèn luyện nghề, nâng cao trình độ văn hoá và khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ...
– Khi quan hệ với các đối tác nước ngoài cần thể hiện ý thức dân tộc và phát huy những nét đẹp trong truyền thống văn hoá dân tộc, có thái độ hữu nghị, đoàn kết, lịch sự, tế nhị.
III – TƯ LIỆU THAM KHẢO
1. “Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế theo lộ trình, phù hợp với chiến lược phát triển đất nước từ nay đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020. Chuẩn bị tốt các điều kiện để kí kết các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương."(1)
2. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : "Thế giới hoà bình có thể thực hiện nếu các nước trên thế giới, nhất là những nước lớn, đều sẵn sàng giải quyết những xích mích giữa các nước bằng thương lượng".(2)
(1) Đảng Cộng sản Việt Nam : Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Sđd, tr. 114.
(2) Hồ Chí Minh : Toàn tập, Sđd, 2000, tập 7, tr. 281.
IV – CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Trình bày vai trò, nhiệm vụ của chính sách đối ngoại.
2. Em hãy phân tích những nguyên tắc cơ bản trong chính sách đối ngoại của nước ta hiện nay.
3. Trình bày những phương hướng cơ bản để thực hiện chính sách đối ngoại của Nhà nước ta.
4. Em nhận thức như thế nào về chính sách đối ngoại và cần làm gì để thực hiện chính sách đối ngoại ?
5. Em hãy cho biết : Hiện nay, nước ta có quan hệ với bao nhiêu nước trên thế giới ? Nêu một số tổ chức quốc tế toàn cầu và khu vực mà nước ta có quan hệ hợp tác trên các lĩnh vực mà em biết.
6. Hãy nêu một số thành tựu nổi bật về ngoại giao của nước ta trong năm vừa qua.
